Çoğu büyük araştırma fonu sağlayıcısı, finansal olarak destekledikleri araştırmaların çıktılarının açık erişim olmasını artık bir zorunluluk haline getirmiştir. Araştırma fonu başvurusu kabul edilen ve hibe almaya hak kazanan bir araştırmacı fon sağlayıcı tarafından finanse edilen araştırmanın çıktılarını açık erişim olarak yayınlamalıdır. Belirtilen şartlarda destek alan araştırmacılara, yayınlarının erişim durumlarını fon sağlayıcıların gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığını kontrol etmelerini öneririz. Fon sağlayıcıların açık erişim politikaları, akademik ve akademik olmayan araştırmacıların yayınladıkları araştırma çıktılarının açıkça erişilebilir olmasını desteklemesi açısından önemlidir.

Bir dergide yayınlanmış makalenizin postprint (accepted manuscript) versiyonunu Koç Üniversitesi Kurumsal Arşivi’ne (kişisel arşivleme ya da yeşil yol açık erişim modeli) ekleyerek fon sağlayıcının gereksinimlerini karşılayabilirsiniz. Ancak yayıncının uyguladığı ambargo süresi fon sağlayıcınızın izin verdiği maksimum süreyi aşıyorsa, açık erişim (altın yol) için ödeme yapmanız gerekebilir.

KUIR’a eklenecek Postprint versiyonu belirlemek için “Uygun Versiyon Belirleme Rehberini” kullanabilirsiniz.

Kütüphane Açık Erişim Destek Servisi, Koç Üniversitesi araştırmacılarının temel fon sağlayıcı zorunlu politikalarını anlamalarını ve bu politikalara nasıl uyulacağının yöntemleri hakkında destek vermektedir. Fon sağlayıcınızın açık erişim politikasındaki gereksinimleri yerine getirmezseniz, mevcut hibeniz kısmen alıkonabilir ve gelecekteki fon destekleri için uygun bulunmayabilirsiniz.

*Fon (Funding): Her zaman proje bütçenize Açık Erişim masraflarını dahil edin. Veya Açık Erişim yayıncıları ile yapılan indirim programlarından yararlanın. Koç Üniversitesi’nde bu tür bir bedel talep etmek için ilave bir fon bulunmamaktadır.

TÜBİTAK

TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) Açık Bilim Politikasını yakın zamanda duyurdu. Politika, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından yürütülen veya desteklenen projelerin çıktısı olan yayınların ve araştırma verilerinin yönetimini, depolanmasını, arşivlenmesini, derlenmesini ve dijital olarak korunmasını içermektedir.

TÜBİTAK Açık Bilim Politikası http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/tubitak_acik_bilim_politikasi_190316.pdf

Avrupa Komisyonu – UFUK 2020

Bilimsel hakemli yayınlara Açık Erişim, Ufuk 2020 destek programında temel bir prensip olarak desteklenmiştir. Bu nedenle tüm fon yararlanıcıları yayınlarının Açık Erişim olduğundan emin olmalıdırlar.  Yayımlanan versiyon, yayınlanmak üzere kabul edilen ve hakem/editör incelemesinden geçen yayının son hali olabilir (postprint). Bu versiyon “peer review” süreci sonrası yayıncı versiyonunda yer alan tüm düzeltme ve değişiklikleri içermelidir.

Koç Üniversitesi yazarlarının Ufuk 2020 yayın ilkelerine uymak için yayınlarının postprint versiyonlarını Koç Üniversitesi Kurumsal Arşivine (KUIR) eklemeleri yeterlidir. (Yayıncı tarafından belirlenen ambargo süreleri nedeniyle yayına erişim doğrudan olabilir veya ertelenebilir)

The National Institutes of Health (NIH)

NIH Kamu Erişim Politikası (https://publicaccess.nih.gov/) gereği “NIH fonlarıyla desteklenmiş araştırmaların çıktısı olan makalelerin hakem değerlendirmesinden sonra oluşturulan son versiyonları dergi makaleyi yayınlamayı kabul ettikten hemen sonra PubMed Central’a eklenmelidir” Politika, bu makalelerin yayınlanmasından en geç 12 ay sonra PubMed Central’da halka açık olmasını gerektirir.

Dijital bir arşiv olan PubMed Central içindeki kaynakların çoğunun açık erişim olmasını öngörmektedir; bununla birlikte, kaynakların telif hakları “creative commons” veya benzeri bir lisans ile koruma altına alınmaktadır.

PLAN S

Plan S, Eylül 2018’de Science Europe ve aralarında Gates Foundation ve Welcome Trust gibi Avrupanın önde gelen on bir araştırma kurumunun oluşturduğu uluslararası fon sağlayıcıları konsorsiyumu cOAlition S’in duyurduğu açık erişim girişimidir.

Uygulama kılavuzları, araştırmacıların Plan S’in gereksinimlerini nasıl karşılayabileceklerini ana hatlarıyla belirtmektedir. Akademik makaleleri Plan S’e göre yayınlamak için en önemli zorunluluk: Makalelerin Creative Commons lisansı (CC-BY) altında erişilebilen ve telif hakkı yazar tarafından saklı tutulan hemen erişilebilen Açık Erişim olarak yayınlanmasıdır.

Fon sağlayıcıların zorunlu politikalarıyla ilgili tüm sorularınızı openaccess@ku.edu.tr e-posta adresinden bize iletebilirsiniz.

Açık Erişim (AE) Yayıncılık, akademik dergi, makale ve kitapların hiçbir kısıtlama olmaksızın ya da minimum erişim kısıtlamayla çevrimiçi olarak yayınlandığı bir yayıncılık modelidir. Suna Kıraç Kütüphanesi Kurumsal Arşivi, KU araştırmacıları tarafından yaratılan bilimsel araştırma çıktılarının açık erişime uygun versiyonlarına ev sahipliği yapmakta ve bu kaynakları hiçbir kısıtlama olmaksızın tüm dünyaya sunmaktadır.

KU Kurumsal Arşivi http://cdm21054.contentdm.oclc.org/cdm/landingpage/collection/IR

Araştırmacılar çıktılarını yayınlamadan önce telif hakkı seçeneklerini iyi anlamalı ve gerektiğinde Açık Erişim ve Kişisel Arşivleme telif hakkı politikaları hakkında bilgi edinmek için openaccess@ku.edu.tr adresinden Kütüphane Açık Erişim Takımı ile iletişime geçmelidirler. 

Açık Erişim Yayınlama Rehberi

* Bu rehber, Kütüphane Açık Erişim Takımı tarafından Eurac Research Açık Erişim Yayınlama Rehberi’nden uyarlanmıştır.

Politika Uyumluluk Şeması

Her geçen gün daha fazla sayıda fon sağlayıcı, finanse ettikleri araştırmaların çıktılarına toplumun hiçbir engel olmadan erişimini zorunlu haline getirmektedir. Açık erişim yayın ücretlerinden oluşan maliyetlerin de bütçe oluşturulması aşamasında belirtilmesi ve hibe başvurularına eklenmesi gerekmektedir. Örneğin, European Research Council (ERC) tarafından UFUK 2020 hibe programında “Proje çıktılarının yayınlanması ve yayılması” masraflarının bütçede yer alması uygun görülmüştür.

Öncelikle yapmanız gereken, hangi AE yayınları hedefleyeceğinizi belirlemek ve her yıl bu tür yayınların maliyetlerini karşılayacak tutarı bütçeye eklemek olmalıdır. Benzer harcama kalemlerinin ve AE ücretlerinin uygunluğunu kontrol etmek için tüm diğer fon sağlayıcı sözleşmeleri ve program kılavuzları kontrol edilmelidir.

Suna Kıraç Kütüphanesi, AE dergi seçimi için Kütüphane Açık Erişim Takımı tarafından uyarlanan “Açık Erişim Dergi Seçim Şemasını” kullanmanızı önerir.

Açık Erişim Dergi Seçim Şeması

* Bu şema, Kütüphane Açık Erişim Takımı tarafından AOASG Open Access journal options flowchart

başlıklı kaynaktan uyarlanmıştır.

Creative Commons lisansları herkesin kullanımına açık lisanslardır. Toplumun genelinin kullanımına açık bu lisanslar, telif hakkıyla korunan malzemelerin toplum tarafından belirli sınırlar içerisinde kullanımlarına izin verir. Kullanmak istediğiniz bir eserin kullanım şartları eğer bir kamu lisansı altında serbest bırakılmışsa, lisansın izin verdiği şartlarda kaynağı kullanmak için hak sahibinden ek izin istemeniz gerekmez.

Ancak, yine de lisans şartlarına uymanız gerekir. Örneğin, lisans orijinal yazara atıfta bulunmanızı şart koşabilir veya ticari kullanımları yasaklayabilir.

Creative Commons lisanslarıyla ilgili ayrıntılı bilgiyi “Creative Commons License” rehberinde bulabilirsiniz.